Letusan Gunung Berapi Paling Dasyat di Asia, Gunung Berapi Pinatubo

Keluasan Filipina ialah kira-kira 3000,076 kilometer persegi. Secara umumnya, Filipina terdiri daripada dua pulau utama iaitu Pulau Luzon dan Mindanao serta 7100 buah pulau yang lain. Terdapat 37 gunung berapi di Filipina dan 18 daripadanya merupakan gunung berapi yang aktif. Kejadian yang terbaru berlaku pada 18hb Julai 2006 apabila Gunung Berapi Mayon meletup.
Gunung Pinatubo terletak di bahagian utara Filipina. Walaupun sudah tidak aktif selama 600 tahun, ia meletup semua pada tahun 1991 dan digelar 'letusan gunung berapi paling dasyat di Asia'.
Gunung Pinatubo yang berdiameter 20 ribu meter diliputi oleh abu gunung berapi. Aliran lumpur batu yang dasyat melimpahi dan menjalar berpuluh ribu meter jauhnya. Gunung berapi yang meletus akan membebaskan debu dan abu ke udara setinggi 30 ribu meter. Kemudian ianya menular ke seluruh stratosphera dan boleh mengakibatkan manusia mati serta cedera. Setelah tidak aktif semula, Gunung Berapi Pinatubo menjadi destinasi pelancongan yang terkenal.

  Letusan Gunung Berapi Pinatubo

Plat Tektonik

Bahagian dalam bumi terbahagi kepada kerak bumi, mantel dan juga teras bumi. ‘Plat’ terbentuk daripada kerak bumi dan mantel. Ketebalan plat boleh mencapai hingga 100 ribu meter. Permukaan bumi terbentuk daripada sembilan plat utama iaitu Plat Eropah, Afrika, India, Pasifik dan beberapa plat kecil yang lain. Hasil kajian ahli penyelidik mendapati plat bergerak beberapa sentimeter setiap tahun disebabkan aktiviti pemanasan yang berlaku di dalam mantel. Pergerakan dan pertembungan antara plat terbahagi kepada dua; sekeping plat menggelongsor di bawah plat yang lain; yang kedua ialah pertembungan antara plat. Pertembungan antara plat akan menghasilkan gunung dan boleh mengakibatkan berlakunya gempa bumi dan gunung berapi masih aktif.

Prinsip Seismometer Manual

Walaupun permukaan bumi bergegar, dacing tidak bergoyang. Oleh itu ia boleh digunakan bagi mengukur kekuatan gempa bumi

Mengapa Gempa Bumi Terjadi?

Gempa bumi terjadi apabila  berlaku gerakan secara mendadak dalam bahagian kerak bumi. Getaran hasil pergerakkan itu dilepaskan ke permukaan lalu menyebabkan bumi bergegar. Faktor utama yang menyebabkkan ketidakstabilan kerak bumi ialah pergerakkan plat gunung berapi. Oleh sebab itu, kawasan yang biasa dilanda gempa bumi adalah yang lebih kurang sama dengan tempat gunung berapi di peta plat sedunia. Manusia selalu beranggapan bahawa gempa bumi berlaku apabila permukaan bumi bergegar. Namun kejadian tersebut lebih sesuai dipanggil ‘gegaran yang disebabkan oleh gempa bumi’. Ini kerana pusat gempa bumi, ‘epicenter’ berada pada satu jarak yang agak jauh. Ketika itu, kekuatan gegaran di kawasan masing-masing diukur dalam ‘skala intensiti’. Ada sesetengah kawasan bacaan skalanya akan menjadi semakin tinggi. Di samping itu, pergerakan mendadak di dalam kerak bumi juga menghasilkan gegaran yang berbentuk gelombang yang kemudiannya bergerak ke semua arah. Sebab itulah kawasan persekitaran gempa bumi turut menerima impak gegaran. Semakin jauh kawasan dilanda gempa bumi dari titik pusat gempa maka semakin lemah gegarannya. Gelombang kejutan gempa bumi memiliki sifat yang sama dengan gelombang bunyi iaitu tersebar ke semua arah.

Lingkaran Cincin Api Pasifik

Di planet kita ini terdapat lebih 800 gunung berapi yang wujud. Merujuk gambar di bawah; gunung berapi hanya terletak di kawasan spesifik atau secara tepatnya mengikut bentuk rantaian unik yang dipanggil ‘lingkaran gunung berapi’. Terdapat tiga lingkaran gunung berapi utama iaitu Lingkaran Cincin Api Pasifik, Lingkaran Alpide (termasuk Gunung Himalaya) dan Lingkaran Atlantik Tengah. Daripada jumlah gunung berapi yang terdapat di dunia, 4/5 terletak di Lingkaran Cincin Api Pasifik. Gunung berapi tersebut bukan sahaja masih aktif, malah tersusun dalam bentuk rangkaian yang sangat ketara. Secara keseluruhannya, Lingkaran Cincin Api Pasifik, Lingkaran Gunung Pasifik dan Lingkaran Gempa Bumi Pasifik terletak di lokasi yang sama. Faktor pembentukkannya boleh kita fahami melalui teori plat tektonik. 

Lava Paling Panas Di Bumi

Magma yang meletus keluar dari permukaan bumi dipanggil ‘lava’. Wap air dan gas yang terdapat di dalam magma akan meletus keluar dari permukaan bumi bersama magma, bukannya aliran lava. Oleh itu, kandungan magma dan lava sangat berbeza. Berdasarkan peratus komposisi gas silicon dioksida, lava boleh dikategorikan kepada tiga jenis iaitu ‘lava felsic atau rhyolit yang bersifat asid’, lava andesit yang bersifat neutral’ dan ‘lava mafik atau basalt yang bersifat alkali’. Suhu lava yang diletuskan semakin rendah apabila sifat lava semakin berasid. Suhu lava yang berasid ialah pada 900 darjah Celcuis hingga 1000 darjah Celcius, lava neutral pula boleh mencapai 1000 darjah Celcuis hingga 1100 darjah Celcius manakala lava berakali pula mencecah 1100 darjah Celcius hingga 1200 darjah Celcius. Komposisi bahan kimia di dalam lava berbeza mengikut gunung berapi masing-masing. Sesetengah gunung berapi juga mempunyai komposisi lava yang disebabkan waktu aktif yang berbeza. Secara umum, lava berasid yang amat likat akan membeku di sekitar kawah, manakala lava berakali yang kurang likat akan bergerak jauh sehingga membentuk aliran lava.

Jenis-Jenis Gunung Berapi

Merujuk pengaktifan gunung berapi tersebut, ia terbahagi kepada tiga jenis; aktif, pendam dan mati.

Gunung berapi aktif – masih aktif atau akan meletup mengikut jangka masa tertentu.

Gunung berapi pendam – pernah meletus tetapi stabil sekarang. Biasanya ia mempunyai bentuk kon gunung berapi yang sempurna. Ia masih memiliki keaktifan gunung berapi ataupun tidak boleh dikenal pasti kehilangan keaktifan gunung berapi, malah mungkin akan meletup lagi.

Gunung berapi mati – pernah meletus tetapi tidak aktif lagi dalam sejarah. Ia telah kehilangan keaktifan gunung berapi. Walau bagaimanapun insiden gunung berapi mati meletus lagi berlaku baru-baru ini. Oleh itu gunung berapi yang mungkin akan aktif semula (termasuklah gunung berapi aktif yang dahulu, gunung berapi pendam dan sebahagian gunung berapi mati) turut dipanggil ‘gunung berapi aktif’.